4 X 2021, 17:02:00

W jednej ze spraw prowadzonych przez Kancelarię doszło do ujawnienia faktu zagubienia bliżej nieokreślonej ilości weksli in blanco, stanowiących zabezpieczenie kredytów hipotecznych, przez Bank BPH S.A. Kredytodawca, mimo złożonej przez klientkę reklamacji, nie odniósł się do żądania zabezpieczenia jej roszczeń wobec Banku z tytułu potencjalnych szkód związanych z posłużeniem się wekslem przez osoby nieuprawnione.

Poniżej przedstawiam fragment uzasadnienia wniosku klientki o podjęcie działań w sytuacji nieuwzględnienia jej roszczeń przez podmiot rynku finansowego w trybie rozpatrywania reklamacji, sporządzonego przez Kancelarię, wraz z korzystnym dla niej stanowiskiem Rzecznika Finansowego.

[wyciąg]

Uzasadnienie

I.

W związku z całkowitą spłatą kredytu udzielonego na podstawie umowy nr ... z dnia ..., wnioskiem z dnia ..., doręczonym Bankowi w dniu ..., moja Mandantka wystąpiła do Banku BPH S.A. o zwrot dwóch weksli in blanco, będących w posiadaniu Banku, w tym m.in. weksla stanowiącego zabezpieczenie Umowy kredytu.

Dowód:

1) kserokopia umowy kredytu hipotecznego nr ... dnia ...

2) kserokopia pisma Pani ... z dnia ...

W odpowiedzi, pismem z dnia ... Bank poinformował Moją Mandantkę o wystąpieniu do Sądu Rejonowego ... z wnioskiem o sądowe umorzenie weksla.

Dowód:

3) kserokopia pisma Banku z dnia ...

Kolejnym pismem z dnia ... Bank wyjaśnił, że do dnia sporządzenia odpowiedzi nie udało mu się odnaleźć dokumentacji związanej z Umową kredytu, a co za tym idzie, jedynym rozwiązaniem stało się wystąpienie na drogę sądową celem amortyzacji weksla.

Jednocześnie w treści pisma wyjaśniono, że na „podstawie przeglądu zbiorów archiwalnych i przeprowadzonych wywiadów ustalono, że trudności w odszukaniu ww. dokumentacji mogą wynikać ze zmian własnościowych oraz strukturalnych w obrębie procesów bankowych, będących konsekwencją fuzji prawnej między Bankiem BPH S.A. z siedzibą w Krakowie oraz GE Money Bank z siedzibą w Gdańsku, która nastąpiła w dniu 31 grudnia 2009 r.”

W związku z powyższą sytuacją, jedynym możliwym rozwiązaniem, zdaniem Banku, stało się sądowe umorzenie zaginionego weksla, dlatego też w dniu ... Bank złożył do Sądu Rejonowego ... stosowny wniosek.

(...)

II.

Pismem z dnia ... Pani ... wystąpiła do Banku BPH S.A. z reklamacją, domagając się zwrotu wystawionych przez siebie weksli in blanco, mających znajdować się w posiadaniu Banku, względnie, w przypadku zaginięcia rzeczonych weksli, o wskazanie przez Bank sposobu zabezpieczenia jej ewentualnych, przyszłych roszczeń wobec Banku, które mogłyby powstać w związku z posłużeniem się ww. wekslami przez osobę trzecią (np. gwarancją, poręczeniem, ubezpieczeniem od odpowiedzialności cywilnej, itp.).

W uzasadnieniu zajętego stanowiska wskazano, że w przypadku całkowitej spłaty kredytu przez kredytobiorcę, obowiązkiem Banku jest wydanie klientowi oryginału weksla in blanco, będącego zabezpieczeniem kredytu.

Jeżeli zatem obowiązek ten nie jest realizowany, to stanowi to jaskrawe naruszenie przez Bank przepisów prawa, nakazujących mu dokonanie takiego zwrotu.

Jednocześnie w treści reklamacji podniesiono, że za równoznaczne ze zwrotem weksla nie może zostać uznane wystąpienie przez Bank z wnioskiem o sądowe umorzenie weksla. Co prawda bowiem weksel in blanco traci moc w przypadku umorzenia, nie zmienia to jednak faktu, że weksel taki (oryginał, który zaginął) może zostać przejęty przez osobę trzecią, która, po jego uzupełnieniu, mogłaby dochodzić od wystawcy zapłaty sumy wekslowej w dowolnej wysokości.

Z uwagi zaś na brak powszechnie dostępnego rejestru weksli umorzonych, w przypadku wystąpienia przez taką osobę na drogę postępowania sądowego, uzyskałaby ona nakaz zapłaty, będący jednocześnie tytułem zabezpieczenia (por. art. 492 § 1 k.p.c.), uprawniającym ją do wszczęcia postępowania zabezpieczającego przeciwko wystawcy weksla, a po upływie terminu do zaspokojenia roszczenia, do wszczęcia postępowania egzekucyjnego (por. art. 492 § 3 k.p.c.). W rezultacie, realna stałaby się groźba zajęcia m.in. rachunków bankowych należących do Pani ..., co skutkowałoby powstaniem po jej stronie wymiernych strat finansowych.

(...)

W konsekwencji Pani ... domagała się wskazania przez Bank sposobu zabezpieczenia jej ewentualnych, przyszłych roszczeń wynikających z braku zwrotu weksla in blanco, stanowiącego zabezpieczenie Umowy kredytu (np. w drodze uzyskania przez nią gwarancji, poręczenia, ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej, itp.).

Dowód:

5) odpis reklamacji z dnia 5 lipca 2017 r.

III.

W odpowiedzi na złożoną reklamację Bank BPH S.A. potwierdził obowiązek zwrotu weksli in blanco po całkowitej spłacie kredytu. Jednocześnie Bank wyjaśnił, że ze względu na zaginięcie weksli i w celu zminimalizowania ryzyka ewentualnego wykorzystania zaginionej dokumentacji przez osoby nieuprawnione, Bank przekazał dyspozycję o sądowe unieważnienie ww. dokumentów.

W treści odpowiedzi Bank nie ustosunkował się natomiast do żądania Pani ... zabezpieczenia jej przyszłych, ewentualnych roszczeń wobec Banku, które mogłyby powstać w związku z posłużeniem się wekslem przez osoby nieupoważnione.

Dowód:

6) kserokopia odpowiedzi na reklamację z dnia ...

IV.

Mając na uwadze przedstawiony powyżej stan faktyczny, działając w oparciu o art. 24 ust. 1 pkt 1 Ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym, wnoszę o podjęcie działań w imieniu klientki w sytuacji nieuwzględnienia jej roszczeń przez podmiot rynku finansowego w trybie rozpatrywania reklamacji.

Na wstępie zauważyć należy, że sam fakt zaginięcia weksli wystawionych przez Panią ... nie może budzić żadnych wątpliwości (Bank przyznał tę okoliczność w pismach z dnia ..., ... oraz ...). Dodatkowo, potwierdza to wystąpienie przez Bank z wnioskiem o umorzenie zagubionych weksli do Sądu Rejonowego ... .

Jednocześnie niejasne pozostaje, w jakich okolicznościach miało dojść do tego zdarzenia, a w szczególności, czy nastąpiło to na skutek działań osób trzecich. W treści pisma z dnia ... wskazano jedynie, że „na podstawie przeglądu zbiorów archiwalnych i przeprowadzonych wywiadów ustalono, że trudności w odszukaniu ww. dokumentacji mogą wynikać ze zmian własnościowych oraz strukturalnych w obrębie procesów bankowych, będących konsekwencją fuzji prawnej między Bankiem BPH S.A. z siedzibą w Krakowie oraz GE Money Bank z siedzibą w Gdańsku, która nastąpiła w dniu 31 grudnia 2009 r.” Tym samym Bank przyznał, że nie wie, w jaki sposób doszło do zaginięcia weksli mojej Mandantki, skoro podniósł jedynie, że „może” to wynikać ze zmian własnościowych. Dlatego też nie sposób wykluczyć, że w rzeczywistości zagubienie weksli było związane z działalnością osób trzecich, a w szczególności tego, że osoby te weszły w posiadanie weksli, będących pierwotnie we władaniu Banku, i że zamierzają z nich w przyszłości skorzystać, wypełniając je na dowolnie określoną kwotę.

Co więcej, możliwość zaistnienia ww. sytuacji wynika wprost z pisma samego Banku, który wskazywał, że wystąpił o umorzenie weksli „w celu zminimalizowania ryzyka ewentualnego wykorzystania zaginionej dokumentacji przez osoby nieuprawnione” (por. odpowiedź na reklamację z dnia ...).

Otóż tego rodzaju stanowisko zaprezentowane przez Bank jest w mojej ocenie nie do zaakceptowania. Skoro bowiem Bank przyznał wprost, że weksle te zaginęły, a jednocześnie nie wykluczył, że mogły one znaleźć się w posiadaniu osób trzecich, to tym samym jasne staje się, że Bank powinien zabezpieczyć potencjalne roszczenia mojej Mandantki związane z tym faktem. W szczególności rozwiązaniem, które mógłby zastosować Bank, byłoby przekazanie Pani ... odpowiedniej polisy ubezpieczeniowej, zabezpieczającej ją na wypadek takiego zdarzenia, względnie gwarancji bankowej lub poręczenia.

Niestety, zamiast konstruktywnego podejścia do sprawy i chęci wspólnego rozwiązania powstałego problemu, Bank pominął zupełnie milczeniem wniosek klientki o udzielenie jej stosownego zabezpieczenia. Podkreślić przy tym należy, że nastąpiło to z rażącym naruszeniem przepisu art. 9 pkt 2 Ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym, przewidującego obowiązek zawarcia w odpowiedzi na reklamację wyczerpującej informacji na temat stanowiska podmiotu rynku finansowego w sprawie skierowanych zastrzeżeń, w tym wskazanie odpowiednich fragmentów wzorca umowy lub umowy. Bank BPH S.A., w odpowiedzi skierowanej do mojej Mandantki, odpowiedział tylko na część zastrzeżeń podnoszonych w treści reklamacji, tj. przyznał, że miał obowiązek zwrotu weksli, ale z powodu ich zaginięcia, nie był w stanie się z niego wywiązać. Bank nie odniósł się natomiast zupełnie do drugiego z żądań klientki, tj. żądania udzielenia przez Bank odpowiedniego zabezpieczenia. Zauważyć przy tym należy, że była to główna część złożonej reklamacji, gdyż klientka była już wcześniej informowana o fakcie zaginięcia weksli i zakładała, że weksle te nie zostaną jej zwrócone. Na tę część reklamacji, najistotniejszą, Bank w ogóle nie odpowiedział.

Bank nie wskazał również odpowiednich fragmentów umowy (regulaminu), z których miałoby wynikać, że moja Mandantka nie może domagać się uzyskania takiego zabezpieczenia. W istocie, Bank zignorował w całości przedstawione w reklamacji żądanie, zadowalając się ogólnikowym stwierdzeniem o wystąpieniu z wnioskiem o umorzenie weksli.

Jak już jednak wyjaśniono Bankowi w reklamacji z dnia ..., wystąpienie z wnioskiem o umorzenie weksli nie zabezpiecza w pełni ich wystawcy przed nieuprawnionym posłużeniem się nimi przez osobę trzecią w celu dochodzenia zapłaty. W polskim systemie prawnym brak bowiem rejestru weksli umorzonych, który mógłby umożliwić sądowi weryfikację ważności wystawionego weksla i oddalenie pozwu o zapłatę w oparciu o stwierdzenie, ze weksel został umorzony. Podniesienie wadliwości weksla może nastąpić dopiero na etapie składania zarzutów od nakazu zapłaty, w oparciu o twierdzenia podnoszone przez pozwanego. W tym momencie powód dysponuje już jednak nakazem zapłaty, stanowiącym tytuł zabezpieczenia i mogącym mu posłużyć do wszczęcia postępowania zabezpieczającego przeciwko wystawcy weksla, w tym m.in. z rachunków bankowych.

(...)

Niedostrzeganie tego faktu przez Bank świadczy o skrajnej nieodpowiedzialności i całkowitym pomijaniu interesów klienta, a co za tym idzie, powinno spotkać się z odpowiednią reakcją Rzecznika Finansowego. Tym bardziej jeśli się zważy, że z pism samego Banku wynika, że sytuacja, o której mówimy, nie miała charakteru jednostkowego. W piśmie z dnia ... wskazano bowiem wyraźnie, że zaginięcie weksli może być spowodowane zmianami własnościowymi po stronie Banku, co sugeruje, że skala zjawiska jest zdecydowanie większa i dotyczy szerokiej grupy klientów Banku BPH.

Na uwagę zasługuje przy tym fakt, że sytuacje, w których dochodzi do posłużenia się zagubionymi wekslami in blanco, nie należą w naszym kraju do rzadkości. Tytułem przykładu można powołać się na tzw. aferę kielecką.

Dowód:

7) wydruk artykułu „Afera wekslowa w Świętokrzyskiem - ruszył proces. Szokujące zeznania i ludzkie łzy”

(...)

Dlatego groźbę uzupełnienia zaginionych weksli należy uznawać za w pełni realną i zagrażającą klientom Banku, a nie, tak jak to czyni Bank BPH S.A., za iluzoryczną.

W związku z powyższym zwracam się o podjęcie przez Rzecznika natychmiastowych działań, które doprowadzą do zmiany stanowiska Banku BPH S.A. i pozwolą na uzyskanie przez moją Mandantkę odpowiedniego zabezpieczenia na wypadek, gdyby w przyszłości posłużono się w sposób bezprawny wystawionymi przez nią wekslami in blanco.

Na podstawie art. 27 pkt 3 Ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym wnoszę również o zwrócenie się przez Rzecznika o zbadanie sprawy do Komisji Nadzoru Finansowego, Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz Prokuratury.

Mając wszystko powyższe na uwadze, wnoszę jak na wstępie.

ODPOWIEDŹ RZECZNIKA FINANSOWEGO

[wyciąg]

"W ocenie Rzecznika Finansowego szereg argumentów, które zostały przytoczone przez pełnomocnika Wnioskodawczyni zarówno we wniosku z dnia ..., jak i złożonej reklamacji do Banku, należy uznać za przekonujące w odniesieniu do niewystarczającego charakteru działań Banku w zaistniałej sytuacji, tj. zagubienia obu oryginałów weksli. Tego rodzaju sytuacja stanowi pogwałcenie praw klienta jako drugiej strony kontraktu i stawia pod znakiem zapytania możliwość postrzegania Banku (oraz w dalszej perspektywie sektora bankowego) jako instytucji zaufania publicznego. W ocenie Rzecznika Finansowego Bank powinien dążyć w takiej sytuacji, tj. całkowitego zawinienia w tak doniosłym pod względem skutków prawnych przypadku Wnioskodawczyni, do załagodzenia sporu oraz minimalizacji możliwych konsekwencji zgodnie z żądaniami Wnioskodawczyni (jej pełnomocnika). Za tego rodzaju działania, trudno zatem uznać przekazywane odpowiedzi na składane reklamacje oraz fakt wystąpienia do sądu z wnioskiem o umorzenie weksla."