26 II 2013, 16:15:00

Wytoczenie powództwa przez osobę niemającą zdolności procesowej (ubezwłasnowolnioną całkowicie), za którą działa wprawdzie jej przedstawiciel ustawowy (opiekun), ale nielegitymujący się wymaganym zezwoleniem sądu na wytoczenie powództwa, jest równoznaczne z niedziałaniem za powoda przedstawiciela ustawowego. Taki brak powoduje odrzucenie pozwu (art. 199 § 1 pkt 3 k.p.c.). Celem jego usunięcia sąd, działając z urzędu, powinien wyznaczyć odpowiedni termin (art. 70 § 1 k.p.c.) – por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2008 r., IV CSK 306/08.

Poznań, dnia …

Sąd O.
I Wydział Cywilny
…


Powód: U. Ś.
reprez. przez opiekuna prawnego
E. W.


Pozwany: „B.”


Sygn. akt I …

ODPOWIEDŹ NA POZEW

Działając w imieniu i na rzecz „B.”, wydruk z KRS zawierający aktualne informacje o pozwanym oraz pełnomocnictwo w załączeniu, wnoszę o:
1) wyznaczenie dla opiekunki prawnej powódki terminu dwóch tygodni na wystąpienie do sądu opiekuńczego z wnioskiem o uzyskanie zezwolenia na wytoczenie powództwa o naruszenie dóbr osobistych (art. 70 § 1 k.p.c.) pod rygorem odrzucenia pozwu (art. 199 § 1 pkt 3 k.p.c.),
ewentualnie
2) oddalenie pozwu,
3) zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych,
4) przeprowadzenie dowodów wskazanych w odpowiedzi na pozew na okoliczności tam powołane.

UZASADNIENIE

I. [Stan sprawy]
Pozwem z dnia … r. U. Ś., reprezentowana przez E. W. będącą jej opiekunem prawnym, wniosła o: 1) złożenie przez pozwanego – powódce oficjalnych przeprosin w formie pisemnej, 2) „zwrot skradzionych alimentów w wysokości 241, 42 zł”, 3) zapłatę na rzecz powódki odszkodowania w wysokości 50.000 zł z tytułu poniesionych strat zdrowotnych i materialnych, 4) „zaniechanie dalszego działania przez pozwanego”, 5) przeprowadzenie rozprawy w przypadku nieobecności pozwanego.

W uzasadnieniu opiekunka powódki wskazała, że Komornik bezzasadnie zajął rachunek należący do U. Ś.. Zarzuciła, że wierzyciel, tj. pozwany, mimo otrzymania odpowiedniej informacji od Komornika o statusie zajętego rachunku, podtrzymał wniosek o przeprowadzenie egzekucji.
Zdaniem opiekunki prawnej powódki doprowadziło to do naruszenia dóbr osobistych jej podopiecznej, gdyż „z opóźnieniem zostały przekazane jej środki na leczenie z fundacji”.

II. [Brak zezwolenia sądu opiekuńczego na wytoczenie powództwa]
Pozwany podnosi brak legitymacji opiekunki prawnej do wystąpienia z pozwem o naruszenie dóbr osobistych w imieniu podopiecznej.

Zgodnie z art. 66 k.p.c. osoba fizyczna nie mająca zdolności procesowej może podejmować czynności procesowe tylko przez swego przedstawiciela ustawowego. Przedstawiciel ustawowy ma obowiązek wykazać swoje umocowanie dokumentem przy pierwszej czynności procesowej (art. 68 zd. 1 k.p.c.).

Na tle ostatniego z wymienionych przepisów w piśmiennictwie wskazuje się, że przedstawiciel ustawowy powinien nie tylko wykazać umocowanie dla sprawowania tej funkcji, ale jeżeli prowadzenie danej sprawy wymaga zezwolenia sądu opiekuńczego (art. 101 § 3, art. 156 i 178 § 2 k.r.o.), powinien przedstawić także takie zezwolenie (por. Kazimierz Piasecki, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do artykułów 1–366. Tom I, NetLegalis, art. 68, teza 7).

Zgodnie z art. 156 k.r.o. w zw. z art. 175 k.r.o. opiekun powinien uzyskiwać zezwolenie sądu opiekuńczego we wszelkich ważniejszych sprawach, które dotyczą osoby lub majątku ubezwłasnowolnionego.

Do spraw takich należy wytaczanie spraw sądowych o roszczenia majątkowe (zwłaszcza w większym rozmiarze), niezwiązane ze zwykłym zarządem majątkiem ubezwłasnowolnionego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2008 r., IV CSK 306/08).

Opiekunka prawna U. Ś. powinna zatem przed wytoczeniem powództwa o naruszenie dóbr osobistych na jej rzecz uzyskać zezwolenie sądu opiekuńczego na wytoczenie powództwa. Czynność prawna dokonana przez opiekuna bez wymaganego zezwolenia sądu opiekuńczego jest nieważna (nadal aktualna uchwała całej Izby Cywilnej SN z dnia 24.6.1961 r., I CO 16/61, OSNCP 1963, nr 9, poz. 187). Czynność procesowa (wniesienie powództwa) dokonana bez takiego zezwolenia nie może też wywołać pożądanego skutku.

Wytoczenie powództwa przez osobę niemającą zdolności procesowej (ubezwłasnowolnioną całkowicie), za którą działa wprawdzie jej przedstawiciel ustawowy (opiekun), ale nielegitymujący się wymaganym zezwoleniem sądu na wytoczenie powództwa, jest równoznaczne z niedziałaniem za powoda przedstawiciela ustawowego. Taki brak powoduje odrzucenie pozwu (art. 199 § 1 pkt 3 k.p.c.). Jest to jednakże brak usuwalny (art. 199 § 2 k.p.c.). Celem jego usunięcia sąd, działając z urzędu, powinien wyznaczyć odpowiedni termin (art. 70 § 1 k.p.c.) – por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2008 r., IV CSK 306/08.

W związku z powyższym pozwany wnosi o wyznaczenie dla opiekunki prawnej powódki terminu dwóch tygodni na wystąpienie do sądu opiekuńczego z wnioskiem o uzyskanie zezwolenia na wytoczenie powództwa o naruszenie dóbr osobistych (art. 70 § 1 k.p.c.) pod rygorem odrzucenia pozwu (art. 199 § 1 pkt 3 k.p.c.).

III. [Bezzasadność pozwu]
Z ostrożności procesowej pozwany podaje również, co następuje:

Pozew, jako bezzasadny, powinien zostać oddalony.

Opiekunka powódki wskazuje, że rachunek, który został zajęty w toku postępowania egzekucyjnego, należy do jej podopiecznej. Stwierdzenie to nie odpowiada prawdzie.

Z wydruku „Szczegóły rachunku” przedstawionego przez opiekunkę wynika w sposób niebudzący jakichkolwiek wątpliwości, że rachunek o nr … jest prowadzony dla niej samej, a nie dla jej podopiecznej. W treści dokumentu podano: „Właściciel – E. W.”.

Pozwany podkreśla, że jego wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego został skierowany przeciwko E. W., a nie jej ubezwłasnowolnionej córce.

Dowód: odpis wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego z dnia …

Odpowiednio do tego, Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Lubinie wszczął postępowanie egzekucyjne przeciwko opiekunce powódki, a nie samej powódce.

Dowód: odpis zawiadomienia o zajęciu rachunku bankowego z dnia …

W piśmie z dnia … opiekunka powódki zwróciła się do Komornika z wnioskiem o „zdjęcie zajęć z kont” znajdujących się w PKO BP S.A., wyznaczając mu 24-godzinny termin. W uzasadnieniu E. W. powołała się na fakt wpływu na zajęty rachunek „świadczeń należnych osobie niepełnosprawnej” oraz „pozostawanie konta pod nadzorem sądu opiekuńczego”.

Dowód: odpis pisma E. W. z dnia …

Pismem z dnia następnego Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w L. zwrócił się do pozwanego z zapytaniem, czy wyraża zgodę na umorzenie egzekucji z rachunku bankowego dłużniczki.

Dowód: odpis pisma Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w L. z dnia …

Pozwany, w braku jakichkolwiek podstaw prawnych do zwolnienia zajętego rachunku, wniósł o kontynuowanie egzekucji.

Dowód: odpis pisma pozwanego z dnia …

Pismem z dnia … pozwany poinformował opiekunkę powódki o wysokości jej aktualnego zadłużenia oraz zaproponował zwolnienie od zajęcia rachunku znajdującego się w PKO BP S.A. Warunkiem zwolnienia miało być przedstawienie umowy o prowadzenie rachunku i wyciągu z ksiąg tego rachunku za ostatnie trzy miesiące, względnie wykazanie w inny sposób, że kwoty wpływające na zajęty rachunek są przeznaczone dla podopiecznej dłużniczki.

Dowód: odpis pisma pozwanego z dnia … wraz z potwierdzeniem odbioru

Do dnia dzisiejszego opiekunka powódki nie odpowiedziała na to pismo.

Dowód: bezsporne

Pozwany, aż do chwili otrzymania pozwu, nie miał zatem żadnej wiarygodnej, popartej dowodami informacji co do pochodzenia środków zgromadzonych na zajętym rachunku. Trudno przyjąć, aby w takiej sytuacji „B.” był zobowiązany do ograniczenia egzekucji z rachunku należącego do swojej dłużniczki.

Zgodnie bowiem z art. 161 § 2 k.r.o. w zw. z art. 175 k.r.o. gotówka pozostającego pod opieką, jeżeli nie jest potrzebna do zaspokajania jego uzasadnionych potrzeb, powinna być złożona przez opiekuna w instytucji bankowej. Opiekun może podejmować ulokowaną gotówkę tylko za zezwoleniem sądu opiekuńczego. Składanie gotówki ubezwłasnowolnionych w instytucji bankowej reguluje wydane na podstawie upoważnienia zawartego w art. 594 k.p.c. Rozporządzenie Ministra Finansów z 5 czerwca 2001 r. w sprawie zasad i trybu składania przez opiekuna w instytucji bankowej gotówki osoby pozostającej pod opieką (Dz. U. Nr 64, poz. 649). Zgodnie z jego przepisami instytucja bankowa wystawia na imię i nazwisko osoby pozostającej pod opieką książeczkę oszczędnościową lub inny dokument potwierdzający zawarcie umowy rachunku oszczędnościowego, dokonując zastrzeżenia, że wypłata z tego rachunku następuje wyłącznie do rąk opiekuna na podstawie zezwolenia sądu opiekuńczego.

W związku z powyższym brak było podstaw do przyjęcia, że środki wpływające na zajęty rachunek bankowy stanowią własność podopiecznej, skoro przepis art. 161 § 2 k.r.o. w zw. z art. 175 k.r.o. wymaga, aby środki takie były gromadzone na odrębnym rachunku prowadzonym dla osoby pozostającej pod opieką („na jej imię i nazwisko”).

Nie można także przyjąć, aby za właściciela środków zgromadzonych na rachunku bankowym mogła zostać uznana osoba, która nie jest posiadaczem takiego rachunku. Jest to sprzeczne z istotą umowy o prowadzenie rachunku.

Jedyny wyjątek w tym zakresie stanowi art. 59 ust. 1 Prawa bankowego, zgodnie z którym środki pieniężne powierzone posiadaczowi rachunku - na podstawie odrębnej umowy - przez osobę trzecią mogą być gromadzone wyłącznie na rachunku powierniczym.

Opiekunka powódki nie posiada rachunku powierniczego, ale zwykły rachunek ROR, co wyklucza zastosowanie takiej konstrukcji i przyjęcie, że środki, które się na nim znajdowały, należały tak naprawdę do osoby trzeciej.

Mając to wszystko na uwadze stwierdzić należy, że pozew jest oczywiście bezzasadny. Opiekunka powódki, która wytoczyła go w imieniu swojej podopiecznej, powołuje się bowiem na okoliczności, które dotyczą jej własnego rachunku bankowego, a nie rachunku ubezwłasnowolnionej córki.

Pozwany podkreśla również, że rachunek dłużniczki zajęty w PKO BP S.A. jest rachunkiem ROR, który korzysta z przywileju egzekucyjnego opisanego w art. 54 ust. 1 Prawa bankowego. Oznacza to, że środki pieniężne, które się na nim znajdują, są wolne od zajęcia do wysokości trzykrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, bez wypłat nagród z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za okres bezpośrednio poprzedzający dzień wystawienia tytułu wykonawczego. Dłużniczce przysługuje zatem kwota wolna w wysokości 11.307 zł (3 x 3 769 zł). W tym zakresie opiekunka powódki nadal może korzystać z zajętego rachunku, w tym również dokonywać z niego wypłat.

Potwierdza to informacja uzyskana przez „B.” od Komornika, z której wynika, że PKO BP S.A. odmówił przekazania kwot z zajętego rachunku, powołując się na fakt występowania tzw. kwoty wolnej od zajęcia.

Dowód: odpis notatki z dnia …

Podobnie w dokumencie „Szczegóły rachunku” przedstawionym przez samą E. W. podaje się, że saldo księgowe rachunku wynosi 241, 42 zł. Jak z tego wynika, kwota ta nie została przekazana komornikowi.

Dlatego nie sposób przyjąć, tak jak to czyni opiekunka powódki, że dokonano „kradzieży alimentów w wysokości 241, 42 zł” oraz że było to powodem opóźnienia w przekazaniu środków na leczenie jej ubezwłasnowolnionej córki. Kwota 241, 42 zł znajduje się bowiem cały czas na rachunku E. W. i pozostaje do jej swobodnej dyspozycji (art. 54 ust. 1 Prawa bankowego). Jeżeli PKO BP S.A. odmawia opiekunce powódki wypłaty tych środków, to powinna ona dochodzić swoich praw przeciwko temu Bankowi, a nie wytaczać powództwo przeciwko pozwanemu.

Zgodnie z art. 23 k.c. ochrona dóbr osobistych uzależniona jest od spełnienia dwóch przesłanek: zagrożenia lub naruszenia dóbr osobistych oraz bezprawnego charakteru działania wywołującego wskazany wyżej skutek.

Żadna z tych przesłanek nie została spełniona w niniejszej sprawie.

Pozwany nie naruszył dóbr osobistych powódki, gdyż rachunek zajęty w toku postępowania egzekucyjnego nie należał do powódki, lecz do jej matki, a samo postępowanie zostało przeprowadzone zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, w oparciu o ważny i skuteczny tytuł wykonawczy.

Mając wszystko powyższe na uwadze wnoszę jak na wstępie.