Uchylenie się od skutków niezłożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku
8 X 2013, 17:19:00
Na wokandzie Sądu Najwyższego pojawia się po raz kolejny
zagadnienie dotyczące zatwierdzenia uchylenia się od skutków prawnych
niezłożenia oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku.
Wszystko za sprawą Sądu Okręgowego w Lublinie, który zadał SN następujące pytanie:
"Czy do zatwierdzenia uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia pod wpływem błędu oświadczenia w przedmiocie przyjęcia bądź odrzucenia spadku niezbędne jest złożenie stosownego oświadczenia (o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza czy odrzuceniu spadku) w formie wymaganej przez art. 1018 § 3 k.c., czy wystarczające jest złożenie w terminie przewidzianym w art. 1019 § 1 k.c. w zw. z art. 88 § 2 k.c. oświadczenia w formie pisemnej przed sądem we wniosku o zatwierdzenie uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia oświadczenia; jeśli nie, czy możliwe jest późniejsze złożenie w toku postępowania przedmiotowego oświadczenia we właściwej formie?"
Jak z tego wynika, przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego stanie się forma, w jakiej powinno zostać złożone oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Zgodnie z art. 1018 § 3 zd. 1 k.c. oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku składa się przed sądem lub przed notariuszem. Można je złożyć ustnie lub na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym.
Jeżeli oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku zostało złożone pod wpływem błędu lub groźby, stosuje się przepisy o wadach oświadczenia woli z następującymi zmianami:
1)uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia powinno nastąpić przed sądem;
2)spadkobierca powinien jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje, czy też go odrzuca.
W praktyce sądowej oświadczenia o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza lub jego odrzuceniu są często składane w zwykłej formie pisemnej, co, jak się okazuje, może skutkować ich nieważnością.
Wydaje się, że najwłaściwsze byłoby w tej sytuacji złożenie odpowiedniego oświadczenia ustnie, przed Sądem rozpoznającym wniosek o zatwierdzenie uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia pod wpływem błędu oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku. Przy jego składaniu, spadkobierca powinien jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje, czy też go odrzuca, a skuteczność uchylenia się będzie uzależniona od zatwierdzenia przez sąd (por. uzasadnienie postanowienia SN z dnia 30 czerwca 2005 r., IV CK 799/04, OSNC 2006, nr 5, poz. 94, z glosą W. Borysiaka, Pal. 2009, nr 5-6, s. 285 i n., a także wyrok SN, z dnia 4 lipca 1986 r., III CZP 36/86, OSNCP 1987, nr 8, poz. 1072, z glosą A. Szpunara, NP 1989, nr 1, s. 112 i n.).
