Jak pisałem już w jednym z wcześniejszych wpisów (por. "Wypowiedzenie umowy kredytu – najczęstsze błędy (III)”), w orzecznictwie sądowym przyjmowano skuteczność doręczenia wypowiedzenia umowy kredytu nawet wówczas, gdy podany przez kredytobiorcę adres okazywał się nieaktualny (np. w związku ze zmianą przez niego miejsca zamieszkania) - por. wyrok Sądu Rejonowego w Grudziądzu z dnia 14 stycznia 2021 r., I C 800/20).
Od powyższej ogólnej reguły istnieje jednak pewien wyjątek. Otóż, sytuacja przedstawia się całkowicie inaczej, jeżeli chodzi o doręczenie oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kredytu kredytobiorcy będącemu konsumentem (tzn. odpowiadającemu np. z tytułu kredytu gotówkowego lub hipotecznego).
W Rejestrze klauzul niedozwolonych prowadzonym przez Prezesa UOKiK wpisano bowiem szereg postanowień umownych, które przewidują skuteczność doręczenia przez bank korespondencji na ostatni znany bankowi adres kredytobiorcy (posiadacza rachunku). Na przykład pod numerem 2459 wpisano jako niedozwoloną klauzulę: „W przypadku niezawiadomienia Banku o zmianie danych adresowych, o których mowa w ust. 1, korespondencja wysłana przy użyciu dotychczasowych danych uznana jest za doręczoną” (wyrok SOKIK z 9 lipca 2010 r. sygn. XVII AmC 1784/09). Pod numerem 2451 zamieszczono klauzulę: „Jeżeli Kredytobiorca nie zawiadomi Banku o zmianie adresu lub nazwiska, a wypowiedzenie wróci z adnotacją „adresat nieznany” lub temu podobną, Bank pozostawia w aktach Umowy pismo ze skutkiem doręczenia” (wyrok SOKIK z 24 marca 2011 r., sygn. XVII Amc 3229/09). Pod numerem 2458 zamieszczono klauzulę: „Niezawiadomienie Banku o zmianie danych osobowych powoduje, że oświadczenia i zawiadomienia Banku kierowane według ostatnich posiadanych przez Bank danych i pod ostatni znany Bankowi adres korespondencyjny, uważane będą za doręczone” (wyrok SOKIK z 26 października 2010 r., sygn. XVII AmC 1260/09). Pod numerem 2370 zamieszczono klauzulę: „Niezawiadomienie Banku o zmianach, o których mowa w ust. 1 powoduje, że oświadczenie Banku kierowane do Posiadacza rachunku według poprzednich danych będzie traktowane za prawidłowo doręczone” (wyrok SOKIK z 14 lutego 2011 r., sygn. XVII AmC 2054/09). Pod numerem 2260 zamieszczono klauzulę: „Niezawiadomienie Banku o powyższych zmianach powoduje, że oświadczenia Banku kierowane do Posiadacza rachunku według danych przedłożonych Bankowi będą traktowane za prawidłowo doręczone” (wyrok SOKIK z 11 grudnia 2009 r., sygn. XVII AmC 507/09). Pod numerem 2208 zamieszczono klauzulę: „Wszelka korespondencja wysyłana jest przez Bank na wskazany przez posiadacza rachunku adres do korespondencji i uważa się ją za doręczoną po upływie 14 dni od daty jej wysłania przez Bank” (wyrok SOKIK z 1 grudnia 2009 r., sygn. XVII AmC 1789/09). Natomiast pod numerem 2206 zamieszczono klauzulę: „W razie zaniechania obowiązku niezwłocznego zawiadomienia banku o zmianie adresu, pisma wysłane do posiadacza rachunku pod dotychczasowy adres pozostawia się w dokumentacji rachunku ze skutkiem doręczenia, chyba że nowy adres jest znany bankowi” (wyrok SOKIK z 3 listopada 2010 r., sygn. XVII AmC 1783/09).
W związku z powyższym należałoby przyjąć, że skuteczne doręczenie oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kredytu zawartej z konsumentem wymaga każdorazowo skierowania go na aktualny adres zamieszkania kredytobiorcy. Oświadczenie przesłane na adres nieaktualny nie będzie uznawane za skuteczne i nie doprowadzi do powstania wymagalności zobowiązania kredytowego.
Przykład
Bank wypowiedział kredytobiorcy umowę kredytu, przesyłając stosowne oświadczenie na adres zamieszkania kredytobiorcy podany w umowie kredytu. Po upływie dwóch tygodni przesyłka wróciła z adnotacją "Adresat nieznany”.
Wypowiedzenie umowy kredytu nie będzie uznane za skutecznie doręczone, gdyż zostało skierowane na nieaktualny adres zamieszkania kredytobiorcy.
Przykład
W związku z brakiem terminowej spłaty kredytu, bank wysłał kredytobiorcy oświadczenie o rozwiązaniu umowy kredytu na adres wskazany w umowie kredytu. Przesyłka wróciła do banku po dwukrotnym awizowaniu jako niepodjęta w terminie. W dalszej kolejności bank wystąpił przeciwko kredytobiorcy z pozwem o zapłatę w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie wydał przeciwko kredytobiorcy nakaz zapłaty, jednakże jego doręczenie na adres pozwanego podany w pozwie okazało się niemożliwe (przesyłka nie została podjęta w terminie). Wobec faktu braku ujawnienia adresu pozwanego w bazie PESEL, referendarz sądowy uchylił wydany nakaz zapłaty w oparciu o art. 505 (34) § 1 k.p.c.
Po upływie dwóch miesięcy od daty wydania postanowienia o umorzeniu elektronicznego postępowania upominawczego, bank wniósł przeciwko kredytobiorcy pozew o to samo roszczenie w zwykłym postępowaniu upominawczym (art. 505 (37) § 2 k.p.c.). Sąd wydał przeciwko kredytobiorcy nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, jednakże ze względu na brak możliwości jego bezpośredniego doręczenia pozwanemu, zobowiązał powoda do doręczenia pozwu kredytobiorcy za pośrednictwem komornika (art. 139(1) § 1 k.p.c.). Komornik ustalił, że kredytobiorca nie zamieszkuje pod adresem wskazanym w pozwie, wskazując jednocześnie, że nie był w stanie odnaleźć jego aktualnego miejsca zamieszkania. Mając powyższe na uwadze, bank wystąpił do sądu o ustanowienie dla pozwanego kuratora dla strony, której miejsce pobytu nie jest znane (art. 143 k.p.c.). Sąd przychylił się do złożonego wniosku i postanowił o ustanowieniu kuratora.
Powództwo banku, co do zasady, nie powinno zostać uwzględnione, gdyż oświadczenie o wypowiedzeniu umowy kredytu nie zostało skutecznie doręczone kredytobiorcy (tj. adres, na który je wysłano, nie był aktualnym adresem zamieszkania kredytobiorcy).
