Co dalej ze środkami zabezpieczonymi w związku z kradzieżą na rachunku bankowym osoby trzeciej?

W nawiązaniu do poprzedniego wpisu, poniżej kilka słów o sposobach minimalizowania strat wynikających z włamania się na nasz rachunek bankowy.

Prawo bankowe daje nam bowiem do dyspozycji instrumenty, które mogą okazać się w tym zakresie pomocne.

Blokada środków na rachunku

Niewątpliwie najważniejszym z nich jest blokada skradzionych środków na rachunku osoby trzeciej w oparciu o art. 106a ust. 3 i 4 Prawa bankowego.

Zgodnie ze wskazanym przepisem, w przypadku powzięcia uzasadnionego podejrzenia, że zgromadzone na rachunku bankowym środki, w całości lub w części pochodzą lub mają związek z przestępstwem skarbowym, bank jest uprawniony do dokonania blokady środków na tym rachunku. Blokada może nastąpić wyłącznie do wysokości zgromadzonych na rachunku środków, co do których zachodzi takie podejrzenie.

W tym przypadku chodzi o środki przelane na rachunek osoby trzeciej, najczęściej tzw. słupa (tj. osoby, na której dane założono rachunek, a która tak naprawdę nie ma realnej możliwości dysponowania zgromadzonymi na nim środkami – jej udział ogranicza się często wyłącznie do wypłaty środków z rachunku, a następnie przekazania ich sprawcom przestępstwa, lub autoryzowania określonej transakcji, np. zakupu kryptowaluty).

W praktyce zdarza się bowiem, że przestępcom nie udaje się wypłacić zdefraudowanych pieniędzy z rachunku swojego pomocnika.

Jeżeli środki pochodzące z włamania na nasze konto znajdują się jeszcze na rachunku osoby trzeciej, bank ma możliwość ich zablokowania w oparciu o wskazany wyżej przepis.

Powyższa blokada może jednak obowiązywać jedynie przez okres 72 godzin (por. art. 106a ust. 4 Prawa bankowego).

Dalsze blokowanie środków

Przed upływem tego terminu, w przypadku, gdy środki mają pozostawać nadal zamrożone, konieczne jest wydanie przez prokuratora postanowienia o dalszym blokowaniu środków, jednak na okres nie dłuższy niż 3 miesiące (por. art. 106a ust. 6 Prawa bankowego).

Okres blokady ulega wówczas odpowiedniemu wydłużeniu.

Warto monitorować wskazany wyżej termin osobiście, gdyż w przypadku jego bezskutecznego upływu, istnieje niebezpieczeństwo uchylenia blokady, co może skutkować wypłatą całości zabezpieczonych środków przez osoby nieuprawnione. Powyższe utrudnia natomiast w sposób istotny dochodzenie zwrotu utraconych pieniędzy (w takim przypadku konieczne staje się wytoczenie powództwa o zapłatę przeciwko bankowi).

Skradzione środki jako dowód rzeczowy

W okresie kolejnych 3 miesięcy blokady powinno zostać natomiast wydane postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym w postępowaniu karnym. W praktyce, prokurator podejmuje w takim przypadku najczęściej decyzję o zabezpieczeniu środków znajdujących się na rachunku jako dowodu rzeczowego.

Zdarza się przy tym, że postanowienie to jest kwestionowane przez właściciela rachunku, na którym doszło do zabezpieczenia skradzionych pieniędzy. Może on np. podnosić, że środki finansowe zgromadzone na rachunku bankowym nie mogą stanowić dowodu na żadną okoliczność poza nieistotną dla rozstrzygnięcia sprawy kwestią wysokości zgromadzonych na nim środków pieniężnych. W tym zakresie wystarczającym dowodem może być jednak wyciąg z rachunku bankowego.

W takich przypadkach konieczna staje się natychmiastowa reakcja i przedstawienie odpowiedniej argumentacji prawnej, uzasadniającej dalsze blokowanie środków. Jest to niezwykle istotne z punktu widzenia późniejszego dochodzenia zwrotu skradzionych należności. Uzyskanie pozytywnej decyzji co do dalszego trwania blokady ułatwia bowiem w sposób zdecydowany podejmowanie dalszych działań mających na celu odzyskanie bezprawnie zagarniętych pieniędzy (pieniądze te pozostają bowiem zablokowane na koncie, a co za tym idzie, cały czas istnieje możliwość dokonania ich zwrotu).

Niebezpieczeństwo związane z upadkiem zabezpieczenia

Na koniec, last but not least, warto zwrócić uwagę na negatywne konsekwencje związane z upadkiem zabezpieczenia. Zgodnie z art. 294 § 1 Kodeksu postępowania karnego zabezpieczenie upada, gdy nie zostaną prawomocnie orzeczone: grzywna, przepadek, nawiązka, świadczenie pieniężne lub nie zostanie nałożony obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, a powództwo o te roszczenia nie zostanie wytoczone przed upływem 3 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia.

Jeżeli zatem nie dojdzie do wykrycia sprawców popełnionego przestępstwa, realna staje się groźba umorzenia prowadzonego dochodzenia, pociągająca za sobą upadek zabezpieczenia (blokady środków na rachunku). W celu zapobiegnięcia tego rodzaju negatywnym konsekwencjom niewykrycia sprawców dokonanej kradzieży, konieczne staje się wystąpienie z powództwem o naprawienie szkody wyrządzonej przestępstwem celem umożliwienia przekazania zablokowanych środków pokrzywdzonemu. Powództwo takie może jednak zostać wytoczone jedynie w ciągu 3 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowania (tj. np. postanowienia o umorzeniu dochodzenia).

W razie wytoczenia powództwa we wskazanym wyżej terminie zabezpieczenie pozostaje w mocy, jeżeli w postępowaniu cywilnym sąd nie orzeknie inaczej (por. art. 294 § 2 Kodeksu postępowania karnego).

W przypadku natomiast zaniechania podjęcia tego rodzaju środka prawnego, ryzykujemy uchyleniem blokady rachunku i utratą zamrożonych na nim środków.