Zgodnie z art. 54 ust. 1 Prawa bankowego środki pieniężne
znajdujące się na rachunkach oszczędnościowych, rachunkach
oszczędnościowo-rozliczeniowych oraz na rachunkach terminowych lokat
oszczędnościowych jednej osoby, niezależnie od liczby zawartych umów, są wolne
od zajęcia na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu wykonawczego do
wysokości trzykrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw,
bez wypłat nagród z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu
Statystycznego za okres bezpośrednio poprzedzający dzień wystawienia tytułu
wykonawczego.
Jak z tego wynika, tzw. kwota wolna od zajęcia dotyczy
postępowań prowadzonych na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu
wykonawczego.
Sądowym tytułem wykonawczym jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności, chyba że ustawa stanowi inaczej (art. 776 zd. 2 k.p.c.).
Tytułami egzekucyjnymi są m.in. orzeczenia sądu prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu, jak również ugody zawarte przed sądami (art. 777 § 1 pkt 1 k.p.c.).
W związku z powyższym nie może budzić wątpliwości, że tzw. kwota wolna od zajęcia wystąpi w przypadku prowadzenia postępowania egzekucyjnego na podstawie prawomocnego nakazu zapłaty. Będzie ona wówczas odpowiadała trzykrotnemu przeciętnemu miesięcznemu wynagrodzeniu w sektorze przedsiębiorstw, bez wypłat nagród z zysku, ogłaszanemu przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za okres bezpośrednio poprzedzający dzień nadania nakazowi zapłaty klauzuli wykonalności, tj. dzień wystawienia tytułu wykonawczego (art. 54 ust. 1 Prawa bankowego).
Co jednak w sytuacji, gdy rachunek zostaje zajęty w toku postępowania zabezpieczającego prowadzonego na podstawie nieprawomocnego nakazu zapłaty? Czy i w tym przypadku dłużnik może skorzystać z tzw. kwoty wolnej od zajęcia?
Odpowiedź na tak postawione pytanie musi być twierdząca.
Zgodnie bowiem z art. 776 zd. 2 k.p.c., obok tytułu wykonawczego, podstawą egzekucji (zabezpieczenia) mogą być również dokumenty niezaopatrzone w klauzulę wykonalności, jeżeli taką możliwość dopuszcza ustawa.
Z art. 492 § 1 zd. 1 k.p.c.wynika natomiast, że nakaz zapłaty z chwilą wydania stanowi tytuł zabezpieczenia, wykonalny bez nadawania mu klauzuli wykonalności, do którego stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu egzekucyjnym (art. 743 § 1 zd. 1 k.p.c.). Jest to więc tytuł wykonawczy (por. E. Marszałkowska-Krześ / I. Gil, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, NetLegalis, art. 743, teza 8). Co za tym idzie, w przypadku zajęcia na jego podstawie rachunku bankowego, dłużnik będzie mógł skorzystać z tzw. kwoty wolnej od zajęcia, odpowiadającej trzykrotnemu przeciętnemu miesięcznemu wynagrodzeniu w sektorze przedsiębiorstw, bez wypłat nagród z zysku, ogłaszanemu przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za okres bezpośrednio poprzedzający dzień wydania nakazu zapłaty.